Nền kinh tế đang đối diện với một loạt khó khăn và thách thức đáng kể. Vì vậy, việc đạt được mục tiêu tăng trưởng 6,5% trong năm nay đang mang theo áp lực lớn.
Sức ép nặng nề.
Trong các phiên thảo luận về tình hình kinh tế-xã hội năm 2023, không có gì bất ngờ khi rất nhiều đại biểu Quốc hội đã bày tỏ sự lo lắng về khả năng hoàn thành mục tiêu tăng trưởng 6,5% trong năm nay. Cụm từ “áp lực” và “sức ép” đã được nhắc đến nhiều lần.
“Áp lực thực hiện mục tiêu tăng trưởng năm 2023 rất lớn,” đại biểu Lê Hữu Trí (Khánh Hòa) nói.
Đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Khánh Hòa) thậm chí đã thẳng thắn đánh giá: “Tăng trưởng GDP quý I chỉ đạt 3,32%, mức thấp nhất từ khi kinh tế mở cửa trở lại sau đợt kiểm soát dịch Covid-19 và thấp hơn so với cùng kỳ năm trước. Điều này cho thấy rất khó khăn để đạt được mục tiêu tăng trưởng 6,5% trong cả năm”.
Trước đó, trong quá trình thẩm tra báo cáo của Chính phủ, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cũng đã đánh giá rằng năm 2023 sẽ đối mặt với nhiều khó khăn để hoàn thành mục tiêu tăng trưởng 6,5%. Điều này xảy ra khi nhiều trung tâm sản xuất và xuất khẩu ghi nhận mức tăng trưởng âm và các doanh nghiệp phải bán cổ phần với giá thấp.
“Bước qua thách thức lớn, hoàn thành mục tiêu tăng trưởng 6,5% trong cả năm là một nhiệm vụ đáng khó khăn,” Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã nhấn mạnh. Ông cũng cho biết rằng, để đạt được mục tiêu này, trong ba quý còn lại của năm, mỗi quý phải đạt mức tăng trưởng GDP trung bình khoảng 7,5%, dựa trên tăng trưởng GDP quý I đạt 3,32%.
Số liệu thống kê về tăng trưởng GDP quý II sẽ được Tổng cục Thống kê công bố vào cuối tháng 6/2023. Mặc dù chưa có con số chính thức, nhưng dễ dàng nhận thấy tốc độ
Cần lưu ý rằng vào đầu tháng 4/2023, sau khi công bố mức tăng trưởng 3,32% của quý I, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã cập nhật lại kịch bản tăng trưởng kinh tế năm 2023. Theo cả hai kịch bản – tăng trưởng kinh tế 6% và 6,5% trong năm 2023, tăng trưởng GDP trong quý II/2023 phải đạt 6,7%.
Thậm chí chưa tính đến mức tăng trưởng phải đạt 7,5% và 7,9% trong quý III và IV để đạt mục tiêu 6,5% trong cả năm, chỉ riêng con số 6,7% trong quý II đã là một thách thức lớn.
Thực tế là đây là một thách thức đích thực, vì các số liệu thống kê về tình hình kinh tế-xã hội trong 5 tháng đầu năm cho thấy nền kinh tế chưa có nhiều diễn biến tích cực. Sự suy giảm trong ngành công nghiệp và xuất khẩu tiếp tục so với cùng kỳ năm trước, tương ứng là giảm 2% và 11,6%. Đồng thời, ngành dịch vụ và du lịch cũng chưa phục hồi hoàn toàn.
Số liệu từ Tổng cục Thống kê cho thấy, mặc dù trong 5 tháng đầu năm, lượng khách quốc tế đến Việt Nam gần 4,6 triệu người, tăng gấp 12,6 lần so với cùng kỳ năm trước, nhưng vẫn chỉ đạt 63% so với cùng kỳ năm 2019 – năm trước khi dịch Covid-19 bùng phát. Việc giải ngân vốn đầu tư công – một động lực tăng trưởng vô cùng quan trọng trong bối cảnh hiện tại – vẫn chưa có sự cải thiện đáng kể, vẫn diễn ra chậm chạp và là nguồn lo lớn của các đại biểu Quốc hội.
“Mặc dù dữ liệu hoạt động kinh tế trong tháng 5 không tồi tệ hơn, Việt Nam vẫn chưa thể nhìn thấy dấu hiệu ‘đáy’ để bắt đầu phục hồi trong bối cảnh nhiều khó khăn gia tăng làm cản trở tăng trưởng”, theo báo cáo mới được công bố có tựa đề “Chặng đường còn dào”
Theo Tổng cục Thống kê, trong 5 tháng đầu năm 2023, có tổng cộng 23 mặt hàng xuất khẩu đạt kim ngạch trên 1 tỷ USD, chiếm 87,4% tổng kim ngạch xuất khẩu. Trong số đó, có 7 mặt hàng xuất khẩu vượt qua ngưỡng 5 tỷ USD, chiếm 65,4%.
Tuy nhiên, trong số 7 mặt hàng xuất khẩu chủ lực này, có tới 6 mặt hàng ghi nhận sự suy giảm về kim ngạch so với cùng kỳ năm trước. Cụ thể, xuất khẩu điện thoại và linh kiện đạt khoảng trên 21,173 tỷ USD, giảm 16%; xuất khẩu điện tử, máy tính và linh kiện đạt khoảng 20,328 tỷ USD, giảm 9,8%; xuất khẩu máy móc, thiết bị và dụng cụ phụ tùng khác đạt khoảng 16,552 tỷ USD, giảm 5,1%. Ngành dệt may xuất khẩu đạt 12,32 tỷ USD, giảm 17,8%; xuất khẩu giày dép đạt 8,182 tỷ USD, giảm 13,3%; xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ đạt trên 5 tỷ USD, giảm 28,7%. Chỉ có xuất khẩu phương tiện vận tải và phụ tùng đạt 5,428 tỷ USD, tăng 12,5%.
Sự suy giảm mạnh trong kim ngạch xuất khẩu của các mặt hàng chủ lực này đã có tác động tiêu cực đến kim ngạch xuất khẩu tổng thể của cả đất nước. Điều quan trọng là việc nền kinh tế vẫn đạt dư thặng xuất khẩu 9,8 tỷ USD trong 5 tháng qua, trong khi nhập khẩu giảm mạnh (17,9%), đây là dấu hiệu cho thấy sự phục hồi chậm chạp của xuất khẩu trong tương lai.
“Xuất khẩu suy yếu trên diện rộng tiếp tục ảnh hưởng đến triển vọng tăng trưởng của Việt Nam,” HSBC nhận xét.
Một thông tin quan trọng khác, theo số liệu mới được công bố bởi S&P Global, chỉ số Purchasing Managers’ Index (PMI) của ngành sản xuất Việt Nam tiếp tục giảm xuống chỉ còn 45,3 trong tháng Năm, so với mức 46,7 trong tháng Tư. Đây là tháng thứ ba liên tiếp mà điều kiện kinh doanh ghi nhận sự suy giảm.
Hóa giải thách thức.
Trong buổi thảo luận tại phiên họp tại tổ về Dự thảo Nghị quyết về cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM vào ngày 30/5, ông Phan Văn Mãi, Chủ tịch UBND TP.HCM, đã đưa ra một tin vui. Theo thông tin mới nhất từ Tổng cục Thống kê, tốc độ tăng trưởng GRDP của TP.HCM trong quý II được dự báo đạt 5,87%. Tính tổng cộng 6 tháng, dự báo con số sẽ đạt 3,55%.
Mặc dù tốc độ tăng trưởng này chưa phải là cao, nhưng nó thực sự là một tin mừng cho TP.HCM và cả nền kinh tế Việt Nam. Trước đó, trong quý I/2023, TP.HCM chỉ đạt tăng trưởng 0,7%, gây ra lo ngại trong cả nước. Bây giờ, tình hình đã được cải thiện, sự lo lắng đang giảm bớt và TP.HCM đang khôi phục đà tăng trưởng. Sự tăng trưởng mạnh mẽ của kinh tế TP.HCM sẽ có tác động tích cực đến tăng trưởng GDP của cả nước.
Không chỉ TP.HCM, mọi sự chú ý đang hướng về các trung tâm sản xuất công nghiệp và xuất khẩu chính trên toàn quốc. Trong quý I/2023, GRDP của Vĩnh Phúc giảm 2,47%, Bà Rịa – Vũng Tàu giảm 4,75%, Quảng Nam giảm 10,88%, và thậm chí Bắc Ninh giảm tới 11,85%… Nếu những trung tâm này có sự chuyển biến tích cực, chúng sẽ đóng góp quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng GDP của nền kinh tế trong năm 2023.
Trả lời ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã nhấn mạnh rằng mặc dù mục tiêu tăng trưởng 6,5% là một thách thức lớn trong bối cảnh kinh tế hiện tại, Chính phủ vẫn kiên quyết tiếp tục theo dõi tình hình hoạt động kinh tế và tập trung mạnh mẽ vào chỉ đạo, điều hành, thực thi các chính sách huy động vốn đầu tư
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đã nhấn mạnh rằng Chính phủ sẽ đưa ra quyết định về mục tiêu tăng trưởng kinh tế cả năm 2023 dựa trên kết quả tăng trưởng của quý I, quý II và 6 tháng đầu năm. Điều này đáp ứng các ý kiến của các đại biểu Quốc hội về việc xem xét điều chỉnh mục tiêu tăng trưởng trong năm 2023.
Bất chấp khó khăn và thách thức lớn, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng đã chỉ ra những cơ hội của nền kinh tế. Ví dụ, ngành nông nghiệp đã tiến hành quá trình cơ cấu từ “sản xuất nông nghiệp” sang “kinh tế nông nghiệp” và đã đạt được những kết quả tích cực. Ngành này sẽ tiếp tục đóng vai trò vững chắc trong nền kinh tế Việt Nam.
Trong năm 2023, dự báo khu vực dịch vụ sẽ tiếp tục có tăng trưởng khá, đặc biệt là trong lĩnh vực thương mại điện tử đã phát triển mạnh trong những năm gần đây. Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết: “Khách du lịch trong nước và quốc tế dự kiến sẽ tiếp tục tăng cao, kéo theo tăng trưởng xuất khẩu dịch vụ. Những ngành chưa hoàn toàn phục hồi hoặc phục hồi chậm như dịch vụ lưu trú, ăn uống; vận tải, hoạt động hành chính và dịch vụ hỗ trợ; nghệ thuật vui chơi, giải trí… sẽ có tăng trưởng cao”.
Ngoài ra, việc triển khai các dự án thuộc Kế hoạch đầu tư công trung hạn và các dự án trong Chương trình Phục hồi; xu hướng dòng vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam; và việc tiếp tục phục hồi nhu cầu tiêu dùng sẽ có tác động tích cực đến nền kinh tế.
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh: “Mặc dù năm 2023 được dự báo sẽ gặp khó khăn khi xuất khẩu đến với các đối tác lớn như Mỹ, EU…
Theo HSBC, mặc dù kinh tế Việt Nam đang đối mặt với khó khăn và thách thức, tuy nhiên, bức tranh kinh tế chung không hoàn toàn u ám. Ngành dịch vụ của Việt Nam vẫn tiếp tục là một điểm sáng, phần nào bù đắp cho những yếu kém ở các lĩnh vực khác.
“Với mùa du lịch hè sắp tới và khả năng nới lỏng các hạn chế về thị thực, Việt Nam có thể sẽ chứng kiến một sự bứt phá mạnh mẽ hơn từ du lịch quốc tế, đó là một nguồn hỗ trợ rất cần thiết cho nền kinh tế đang trì trệ hiện nay”, HSBC nhấn mạnh.
Trong cuộc thảo luận tại Quốc hội, các đại biểu đã đưa ra nhiều giải pháp quan trọng nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
“Chính phủ cần có những giải pháp hiệu quả hơn để giải quyết khó khăn cho doanh nghiệp trong việc phát triển sản xuất và kinh doanh; cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, đảm bảo nguồn vốn cho hoạt động sản xuất cũng như triển khai các biện pháp phát triển và mở rộng thị trường”, đại biểu Lê Hữu Trí (Khánh Hòa) đã đề xuất.
Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cũng cho rằng Chính phủ cần chỉ đạo mạnh mẽ việc giải ngân vốn đầu tư công cho các dự án, đặc biệt là dự án đường cao tốc Bắc-Nam, và vốn của chương trình mục tiêu quốc gia được giao cho các chủ đầu tư thuộc bộ, ngành và địa phương.
“Cần quyết liệt chuyển vốn đầu tư từ những dự án chưa hoàn thành giải phóng mặt bằng và chậm giải ngân sang những nơi đã làm tốt công tác này. Cần khắc phục tình trạng vốn chờ công trình, ghi vốn trước và thực hiện các bước thủ tục sau”, đại biểu Phạm Văn Hòa nhấn mạnh.
