Mục Lục
Có rất nhiều chiêu trò lừa đảo tài chính đã được sử dụng một cách liên tục và nhiều người vẫn rơi vào “bẫy”. Bài viết dưới đây sẽ giới thiệu các chiêu trò lừa đảo tài chính kinh điển và cung cấp một số cách để tránh rơi vào bẫy đó.
Bạn có thể đã từng nhận được các tin nhắn như “Chúc mừng bạn đã trúng số, chỉ cần nộp thuế để nhận thưởng” hoặc “Khoản vay của bạn đã được duyệt”. Nhưng đáng lưu ý, khi tin rằng tiền sẽ được chuyển vào tài khoản của bạn, thì đối tượng gian lận sẽ yêu cầu bạn trả trước một khoản phí nhất định. Đây là một hình thức lừa đảo phổ biến được gọi là lừa đảo trả trước.
Trả trước
Một tình huống khác là khi một người bạn nước ngoài mới quen muốn tặng bạn một món quà giá trị. Tuy nhiên, sau đó, một người mạo danh là nhân viên hải quan sẽ yêu cầu bạn nộp tiền để thanh toán cước phí, đóng thuế và các khoản phí khác. Đôi khi, số tiền lừa đảo sẽ tăng dần khi họ liên tục đưa ra các loại phí và thuế, và nếu bạn ngừng trả, bạn có thể mất đi những khoản tiền đã nộp trước đó.
Để tránh trở thành nạn nhân của các hình thức lừa đảo trả trước, hãy tuân thủ các nguyên tắc sau:
- Không chia sẻ thông tin cá nhân, thông tin tài khoản ngân hàng hoặc bất kỳ thông tin nhạy cảm nào thông qua tin nhắn hoặc điện thoại trừ khi bạn đã xác minh được đối tác là đáng tin cậy.
- Luôn kiểm tra và xác minh nguồn gốc của tin nhắn hoặc cuộc gọi trước khi cung cấp thông tin hoặc tiến hành bất kỳ giao dịch nào.
- Không đồng ý trả trước bất kỳ khoản phí, cước phí hoặc thuế nào mà không có sự xác minh hoặc giấy tờ chính thức.
- Nắm bắt thông tin về các hình thức lừa đảo phổ biến và cập nhật thông tin về những chiêu trò mới nhất để bảo vệ bản thân.
Mô hình lừa đảo tài chính bơm và bán
Trong thế giới đầu tư, nhà đầu tư thường bị thuyết phục đầu tư vào những sản phẩm không có giá trị thực. Kẻ chủ mưu sẽ tăng giá của sản phẩm và sau đó bán ra khi giá đạt đỉnh cao nhất. Ngày nay, một hình thức lừa đảo phổ biến đặc biệt liên quan đến tiền ảo. Có những kẻ chủ mưu gửi tín hiệu thông qua ứng dụng nhắn tin, và sau đó những người trong nhóm sẽ mua vào để đẩy giá lên, tạo ra tâm lý FOMO (Fear Of Missing Out – Sợ bị bỏ lỡ). Kết quả là, trong thời gian ngắn, những người tham gia sớm sẽ nhanh chóng bán ra, để lại những người còn lại gánh chịu thiệt hại.
Hình thức lừa đảo này cũng có thể xuất hiện dưới dạng các dự án đầu tư, hứa hẹn mang lại lợi nhuận cao. Các dự án thường được quảng bá và huy động vốn theo nhiều tầng, với hoa hồng cao cho những người giới thiệu, tiền từ những người mới tham gia được dùng để trả lãi và hoa hồng cho những người đã tham gia trước đó. Đến một thời điểm nhất định, kẻ lừa đảo sẽ đánh sập dự án và lẩn trốn cùng với số tiền đã huy động từ những “con cừu” đã bị lừa.
Để tránh rơi vào các hình thức lừa đảo trong đầu tư, cần tuân thủ những nguyên tắc cơ bản như:
- Tìm hiểu kỹ về sản phẩm hoặc dự án trước khi đầu tư, đảm bảo rằng có thông tin đáng tin cậy và các cam kết được chứng minh.
- Hãy cảnh giác với các thông điệp và lời quảng cáo quá hấp dẫn hoặc quá tuyệt vời để trở thành sự thật.
- Không đồng ý đầu tư vào bất kỳ dự án nào yêu cầu huy động vốn từ người mới tham gia để trả lãi cho người đã tham gia trước đó.
- Luôn tìm hiểu về những dấu hiệu cảnh báo và thông tin tiêu cực liên quan đến dự án hoặc sản phẩm đầu tư.
Mô hình Ponzi
Mô hình Ponzi đã tồn tại trong hàng thập kỷ. Trong mô hình này, tiền của các nhà đầu tư cũ sẽ được trả bằng khoản tiền thu được từ những người tham gia mới. Khi đến một thời điểm không đủ số lượng nhà đầu tư yêu cầu trả lại tiền hoặc không thể thu hút thêm nhà đầu tư mới, mô hình sẽ sụp đổ.
Bản chất của mô hình Ponzi là không có hoạt động đầu tư sinh lợi. Tuy nhiên, những người tổ chức thường tạo ra các sản phẩm giả mạo nhằm thu hút sự tham gia, ví dụ như liên quan đến công nghệ mới.
Có thể nhận diện mô hình Ponzi thông qua các dấu hiệu sau:
- Kêu gọi đầu tư với lợi nhuận cực cao: Tiền của những người tham gia mới được sử dụng để trả cho những người tham gia cũ, và lợi nhuận được đánh lừa là tiền của những người mới.
- Cam kết không rủi ro và có thể hoàn vốn: Mô hình Ponzi thường hứa hẹn các lợi ích và cam kết với các nhà đầu tư mà thực tế không có rủi ro và có thể thu hồi vốn.
- Hạn chế rút vốn: Mô hình Ponzi thường áp đặt hạn chế rút vốn bằng cách thuyết phục nhà đầu tư gia nhập vào các gói đầu tư mới khi đến thời điểm trả tiền.
Mô hình Ponzi thường bị nhầm lẫn với mô hình kim tự tháp (Pyramid Scheme). Trong mô hình kim tự tháp, người tham gia thường phải trả trước một số tiền lớn. Người A sẽ nhận được tiền nếu thuyết phục người B tham gia, và khi B giới thiệu người C, cả A và B đều nhận được tiền và quá trình này tiếp tục. Trong mô hình kim tự tháp, thu nhập chủ yếu đến từ việc tuyển thêm người tham gia vào hệ thống, vì sản phẩm thường không có giá trị thực. Khi không thể tuyển thêm người tham gia, mô hình sẽ sụp đổ.
Việc nhận diện các dấu hiệu và hiểu rõ về các mô hình lừa đảo như Ponzi và kim tự tháp là quan trọng để tránh rơi vào những thất thoát tài chính và bảo vệ bản thân.
Một số hình thức lừa tài chính đảo phổ biến khác
- Giả mạo cơ quan pháp luật và đe dọa để yêu cầu chuyển tiền vào tài khoản để đóng băng và bảo vệ tiền.
- Dụ dỗ nạp tiền để thực hiện nhiệm vụ online với thu nhập cao. Lần đầu nạp tiền sẽ nhận được thu nhập ngay, nhưng các lần nạp sau liên tục gặp lỗi và yêu cầu chuyển thêm tiền để hoàn tất nhiệm vụ với số tiền ngày càng tăng. Do tiếc số tiền đã chuyển trước đó chưa được thu về, nạn nhân thường tiếp tục chuyển tiền đến khi nghi ngờ nhưng đã quá muộn.
- Tin nhắn giả mạo từ các ngân hàng với đường link truy cập. Nạn nhân đăng nhập và cung cấp mã OTP theo yêu cầu, dẫn đến mất toàn bộ tiền trong tài khoản.
- Hack tài khoản và gửi tin nhắn mượn tiền hoặc gửi link chứa mã độc để đánh cắp thông tin tài khoản.
Bất kỳ ai cũng có thể trở thành nạn nhân của một vụ lừa đảo tài chính, bởi vì chúng ta thường tin tưởng vào người khác. Như Ricky Jay, một diễn viên, nhà văn và ảo thuật gia, đã từng nói: “Bạn sẽ không muốn sống trong một thế giới thiếu sự kết nối, vì điều đó có nghĩa là bạn sống mà không tin tưởng vào ai hoặc bất cứ điều gì.”
